Bittim Soap

Halk arasında “prensin sabunu” diyenler var ona. Çünkü İngiliz kraliyet ailesi, Prens Charles başta olmak üzere yıllardır severek bıttım sabunu kullanıyorlar. Bir tarafta Mardin’de Mehmet Dede’nin küçük dükkanında ev yapımı sabunlarından satın alan kraliyet ailesi, diğer tarafta ise pahalı, kimyasal tehlike saçan kozmetik ve temizlik  ürünlerine cüzdanını kaptıran halk. Son yıllarda lüks otel zincirleri ve butik otellere de giren bıttım sabununun toplumda az bilinir olması ise şimdilik tuhaf. Çünkü çeşitli kamera filtreleri ve makyajlarla sabun ve cilt, saç temizliği reklam figürü olanların inandırıcılığı zayıf, sağlıksızlığı kimyasallığından gelen ürünlerine inat bıttım sabunu hem ekonomik hem sağlıklı, güvenilir bir cilt temizleyicisidir.

Çitlembik, menengiç ve bıttım üçünü farklı şeyler sananlar varsa, üçü de aynı meyvenin isimleri. Bıttım adı verilen kahverengi kabuklu yabani bir fıstık türünün yağı ile menengiç (çitlembik de diyebiliriz) ağacının yağından yapılan bir sabundur bıttım sabunu. Güney Doğu Anadolu bölgesinde yetişen bir meyvedir özü esasen. Siirt’te ürünün yetişme dönemi eylül-eylül sonu olup, ekimden itibaren bıttımlar toplanır ve çeşitli işlemlerden geçer. Tane tane ayıklanan mahsullerin çürükleri ayıklanıp ayrılır ve yıkama işlemine gider. Yıkama sonrası 5-10 günlük kurutma süresince beklenir ve kurutulan mahsuller değirmende öğütülür. Orta sıcaklıkta su ile yoğurulur öğütüldükten sonra. Yaklaşık 2 saat süren yoğurma işleminde yüzeye çıkan yağlar ayrı bir kaba konulur ve bıttımlar 24 saat sıcaklığı bir nebze daha yüksek ortamlarda beklemeye bırakılır. Sümerlerden gelen bir gelenek olarak kül suyu -KOH çözeltisi- ile su hazırlanır başka bir kapta ve kazandaki yoğurulan bıttımın yağı kaynadıkça çözelti üzerine eklenir. 10-15 saat boyunca kaynatma işlemi sonrası sabun toplanır ve yarı sıvı haldeyken kazandan alınarak kaplara dökülür. Kaplara konulan bıttım sabunu açık havada 3 gün bekletilip kıvamını aldıktan sonra küçük parçalar halinde kesilir. %100 menenegiç yağı ile oluşan bu doğal sabunun yapımındaki emek ve içeriğindeki emek vücut temizliği, cilt ve saç sağlığına mükemmel dokunuşlarıyla bıttım verimli topraklarımızdan elde edilen yüzyılların günümüze taşıdığı kültürel miraslarımızdan doğal bir meyvedir.

Asit, boya, parfüm kullanmadan doğadakini tüm doğallığıyla bıttım sabununa dair iyi haberler var. Mardin Valiliği, ÇATOM (Çok Amaçlı Toplum Merkezleri) ve GAP Bölge Kalkınma İdaresi işbirliği ile yürütülen “Kadından  Kadına Köprü: Bıttım Sabunu Projesi” kapsamında Mardin’de sabun atölyesi ve satış ofislerinin açılması. Hem bölgeye ekonomik katkısı, hem ürünün tarihler boyu süregelen önemli faydalarının aktarımı ve elbette insanların sağlıklı temizlik ürünü kullanımı adına umut verici gelişmeler bunlar.

Türkiye’nin sadece doğusunda değil batıda da verimli topraklarda halkın geçim kaynağı olma yolunda bıttım sabunu. Manisa’da Ziraat Odası ve Tarım Müdürlüğündeki mühendislerin ortak çalışmaları ile verim arttırmaya yönelik önlemler, çiftçilerin meyveleri kurutup satarak kilosunu 5-7 liraya satıyor olmaları ek kazanç elde etmeleri bıttım sabununun ilerleyen dönemlerde artarak yaygınlaşması kaçınılmaz kozmetik sektöründe. Süreç ve etkileri ile sadece sabun yapımından ibaret değil, organik kozmetik sektöründe çok yönlü biçimde üretime katılması, yararları saymakla bitmeyen bıttım üreticisine, çiftçiye, organik kozmetik sektörüne, ve hepsinden öte insan sağlığına, sağlıklı ürün tüketimine de katkı sağlayacaktır.

Gelelim ülkemizin tarihi miraslarından olan bu mahsulün, bıttım sabununun faydalarına. Cilt ve saça katkısı gayet somut sonuç verici. Saç dökülmesini durdurup, kepek oluşumunu yok ediyor ve kullanıcıları kimyasaldan uzaklaşıp saç ve cilt temizliğinde ona yöneliyorlar. Hatta rivayetlere göre 6-7 ay içerisinde beyazlaşmış saçlara gücünü verip beyazlaşmayı bile önlemekte. Antiseptik, mikrop öldürücü özelliği ile deri hastalıklarına da büyük ölçüde çare olmakta bıttım sabunu. Doğal, bitkisel içeriğinden ödün vermeyen ülkemize özgü sabun kimyasal madde de içermez. Egzama, mantar, saç dökülmesi ve beyazlaması, çeşitli deri döküntüleri ve kaşıntıların düşmanı, cilt dostru bıttım sabunu meyvesi çitlembik yetiştiği bölgelerde yaşayan hayvanlarca da gıda olarak tüketildiği için zararsız oluşuna güvenilirliği artıyor kullanıcı tüketici açısından.

Cilt kanseri türlerinden biri olan Melanom, tıbbi kaynaklardan elde edilen verilere göre son 30 yılda %237 artmışken, üretici, tüketici ve satışçıların ortaklaşa olarak organik sağlıklı ürünler konusunda bilinçlendirme kampanyalarında bıttım sabunu hakettiği yeri almalı diye iç geçirmemek elde değil. Son kullanma tarihi olmayan, uzun ömürlü cilt ve saç kurtarıcısının kullanıcıları da ülkemize özgü bu tarihi eski, kıymetli ürüne dair sağlam bir referanstır hiç şikayet edeni olmaması ile. Güzellik, sağlık, temizlik yönüyle ve ekonomik açıdan en iyiyi topraklarımızda elde ediyor olmak da coğrafi şansımız olsa gerek.